Zo houd je je cholesterolwaarde op een gezond peil

Je LDL cholesterol waarde, wat wordt daar nou eigenlijk mee bedoeld? Als het over gezonde leefstijl gaat, passeren de termen LDL cholesterol en HDL cholesterol vaak de revue. Pakjes margarine adverteren met “cholesterolverlagende ingrediënten” en zelf weet je waarschijnlijk ook wel dat je niet te veel verzadigd vet moet eten om je cholesterol waarden goed te houden. Maar wat is cholesterol nou eigenlijk precies? En waarom is 'een hoog cholesterolniveau' zo funest? Een snelcursus cholesterol voor beginners.

Wat is cholesterol?

Ondanks de reputatie als risicofactor voor hart- en vaatziekten, is cholesterol belangrijk voor het goed functioneren van het menselijk lichaam. Cholesterol helpt namelijk bij de bouw en werking van alle lichaamscellen en is een bouwsteen voor de vorming van bepaalde hormonen, zoals testosteron. Om je cholesterol op pijl te houden, zijn vetten dan ook een essentieel onderdeel van je dieet. Ze zorgen voor een gezonde stofwisseling (metabolisme).

Cholesterol is een lipide, dat wil zeggen een vetachtige substantie. Cholesterol is dan ook niet oplosbaar in water. Omdat bloed voor meer dan de helft uit water bestaat, heeft het moeite deze vettige stoffen te vervoeren. Om het toch door het lijf te kunnen laten cirucleren, wordt cholesterol in de lever gekoppeld aan een eiwitdrager, genaamd apoproteïnen. De combinatie van een apoproteïne (eiwitdrager) en een lipide (cholesterol) heet een lipoproteïne. Een lipoproteïne is wél oplosbaar in water.

Twee soorten: LDL cholesterol en HDL cholesterol

Cholesterol is op zichzelf dus niet verkeerd. Het gaat er echter wel om dat je cholesterol waarden kloppen. Daarvoor moet je allereest weten dat er verschillende typen cholesterol bestaan, waarvan de belangrijkste twee zijn: het LDL cholesterol en het HDL cholesterol. LDL staat voor Lage-Dichtheids-Lipoproteïne, HDL betekent Hoge-Dichtheids-Lipoproteïne. LDL cholesterol bevat 45% cholesterol en slechts 25% eiwit. HDL cholesterol bevat slechts 20% cholesterol en ongeveer 50% eiwit. LDL en HDL dienen elk een andere functie.

LDL cholesterol: wat doet het?

LDL cholesterol zorgt voor het transport van cholesterol vanuit de lever naar de weefsels en cellen, zodat het cholesterol zijn functies kan uitoefenen: celwanden herstellen in de slagaders, door plaatselijk een ‘hoopje’ cholesterol af te zetten. 

Je LDL cholesterol waarde wil je zo laag mogelijk wil houden, want bij te veel LDL cholesterol in het bloed neemt het risico op hart- en vaatziekten toe. LDL cholesterol is namelijk het voornaamste bestanddeel van atherosclerotische plaques, ook wel aderverkalking genoemd.

Aderverkalking is een sluipend ziekteproces van vetophoping (plaques) aan de binnenkant van slagaders. Doordat de vaatwand steeds dikker wordt, raken de slagaders langzaam vernauwd en wordt de doorstroming van het bloed gehinderd. Het weefsel krijgt daardoor minder zuurstofrijk bloed. Ook kan door deze ophopingen verzwakte slagaderwand openscheuren, wat leidt tot klonters in het bloed die een slagader volledig kunnen afsluiten.

Deze slagaderziekte is een typische welvaartsziekte, waarop leefstijlfactoren veel invloed hebben. Een hoge LDL cholesterol waarde, hoge bloeddruk en roken vergroten de kans op aderverkalking.

HDL cholesterol: wat is het?

HDL cholesterol is het goede type cholesterol. Het werkt als een soort stofzuiger in je bloed en brengt overtollige cholesterol weer terug naar de lever, waar het kan worden afgebroken en via de gal het lichaam kan verlaten. HDL cholesterol zorgt er dus voor dat het ‘slechte’ cholesterol in je bloed wordt opgeruimd voordat het daar schade kan aanrichten door zich op te hopen op plaatsen waar dat niet nodig is. Hoe meer HDL cholesterol, hoe te beter: het verlaagt het risico op hart- en vaatziekten en aderverkalking. 

Wat is een gezonde cholesterol waarde?

Wanneer is 'het cholesterol te hoog'? Om te bepalen of iemands cholesterol te hoog is, zijn er in Nederland richtlijnen opgesteld. Een bloedonderzoek kan inzicht geven in de hoogte van het cholesterolgehalte in millimol per liter bloed (mmol/l). Wanneer het totale cholesterolgehalte in mmol/l lager dan lager dan 5,0 is, is er sprake van een normaal cholesterol. Ligt deze tussen de 6,5 en 7,9 dan is het cholesterol verhoogd en boven de 8,0 is het sterk verhoogd.

Cholesterol ratio berekenen

Maar niet alleen het algehele cholesterol gehalte in het bloed is van belang. Ook de verhouding tussen de LDL cholesterol waarde en de HDL cholesterol waarde in het bloed bepaalt iemands risico op het krijgen van hart- en vaatziekten. De verhouding tussen LDL en HDL heet de cholesterol ratio. In een gezonde cholesterol ratio is het gehalte LDL zo laag mogelijk (minder dan 2,5 mmol/l is optimaal) en mag het HDL gehalte juist niet te laag zijn (niet lager dan 0,9 mmol/l). De cholesterolratio wordt berekend door het totaal cholesterolgehalte (LDL+HDL) te delen door het HDL-gehalte. De ratio hoort kleiner dan 5 te zijn. 

Je LDL cholesterol waarde laag houden

Zoals bij zoveel welvaartsziektes, geldt ook voor cholesterol: voorkomen is beter dan genezen. Een hoge LDL cholesterol waarde verhoogt immers de kans op hart- en vaatziekten. Je kunt met een gezonde leefstijl veel invloed uitoefenen op gezonde cholesterolwaarden. Dat betekent allereerst: niet roken. Roken verlaagt en beschadigt het gunstige HDL-cholesterolgehalte. Door te stoppen met roken herstelt dit zich weer.

Maar ook voldoende lichaamsbeweging (minimaal 2,5 uur per week) heeft een gunstige invloed op je cholesterolwaarden. Met voldoende lichaamsbeweging verlaag je de LDL cholesterol waarde en verhoog je de HDL cholesterol waarde, wat dus dubbel gunstig is.

Ook gezonde voeding is een belangrijke factor waarmee je je cholesterolwaarden op een gezond niveau houdt. Eet gevarieerd met veel groente, fruit en voedingsvezels, gebruik weinig zout en eet zo min mogelijk verzadigde vetten. 

Kamp je met overgewicht? Afvallen helpt ook je cholesterolniveau te verbeteren. Overgewicht gaat namelijk vaak gepaard met een verhoogde LDL cholesterol waarde in het bloed. Vooral door veel buikvet neemt het cholesterolgehalte toe.