Aandacht voor vrouwengezondheid op de werkvloer

Vrouwen verzuimen 46% meer dan mannen volgens het RIVM. Dit heeft voor een groot deel te maken met ziekte tijdens zwangerschap en na de bevalling. Maar menstruatie en menopauze spelen ook een grote rol. Hoe kunnen werkgevers vrouwelijke medewerkers beter ondersteunen in hun gezondheid? 

Menstruatie 

Veel vrouwen zijn tijdens hun menstruatie vermoeid, hebben buikkrampen, hoofdpijn, pijn in de rug of benen of zijn misselijk. Uit een groot onderzoek blijkt dat vrouwen door menstruele klachten bijna 9 dagen per jaar minder productief zijn door presenteïsme, wat betekent dat ze werken terwijl ze ziek zijn. Ook blijkt dat ze gemiddeld genomen een derde van de tijd minder productief vanwege menstruatieklachten. Bij sommige vrouwen zijn deze klachten zo erg dat ze hun huisarts bezoeken (39 procent). En wanneer vrouwen zich ziekmelden vanwege menstruatieklachten, geeft slechts 20 procent de echte reden van hun afwezigheid op aan hun werkgever.  

Vanwege de hevige klachten die vrouwen kunnen ondervinden, wensen veel vrouwen dat ze tijdens hun menstruatie flexibele werkuren kunnen draaien (68 procent). De werkelijke impact van menstruatie gerelateerde klachten wordt mogelijk onderschat, aangezien er nog steeds niet open over gesproken wordt. Werkgevers kunnen hier in rol in spelen en allereerst menstruatie bespreekbaar maken. Om vervolgens flexibel om te gaan met werktijden en wellicht menstruatieverlof in het beleid opnemen. 

Overgang 

De overgang is de periode voor en na de menopauze waarbij de vrouwelijke hormonen afnemen en duurt vier tot tien jaar. Dit kan gepaard gaan met klachten zoals opvliegers, slecht slapen, stemmingswisselingen en concentratieproblemen. Ook kunnen spier- en gewrichtsklachten voorkomen. Vrouwen die overgangsklachten ervaren hebben vaak minder werkplezier, zijn minder productief en verzuimen meer. Van het ziekteverzuim door werkende vrouwen tussen de 44 en 60 jaar is 34 procent toe te kennen aan overgangsklachten. Verder blijkt dat meer dan een derde van de werkende vrouwen in de overgang beperkingen op de werkvloer ervaren.  

Het is van belang dat medewerkers, maar ook werkgevers, weten welke klachten veroorzaakt kunnen worden door de overgang. Daarbij moeten die klachten bespreekbaar zijn op het werk, zodat in samenspraak gezocht kan worden naar oplossingen of verlichting. Dan blijven vrouwen duurzaam inzetbaar en wordt het verzuim beperkt. Werkgevers kunnen bijvoorbeeld onderzoeken hoe ze medewerkers in de overgang kunnen ondersteunen met flexibele werktijden of thuiswerk, toegang tot medische ondersteuning, rustruimtes en ruimtes met een lagere temperatuur. 

Zwangerschap 

Ook tijdens de zwangerschap ervaren vrouwen regelmatig klachten die tot ziekteverzuim kunnen leiden: vermoeidheid, misselijkheid, rugpijn en bekkeninstabiliteit. Zo’n 36 procent van de zwangere medewerkers verzuimen zwangerschap gerelateerd blijkt uit een TNO-rapport uit 2007. Vervolgens verzuimt vier procent van de bevallen vrouwen een bevalling gerelateerd.  

Medewerkers die in verwachting zijn hebben recht op aangepaste werktijden: extra pauzes, een ruimte om te rusten, vrijstelling van overwerk en tijd voor zwangerschapsonderzoeken en kolven. Gedurende de zwangerschap moet de medewerker veilig en gezond kunnen werken door middel van aangepaste taken, werkplekoptimalisatie en vitaliteitsprogramma’s. 

Stress en burn-out 

In 2021 kwam psychische vermoeidheid door het werk meer voor bij vrouwelijke medewerkers dan bij mannen: 19 versus 16 procent. Dit verschil was groter in de groep van 15 tot 25-jarigen: 16 procent van de vrouwen versus 9 procent van de mannen. Daarnaast werden psychische klachten, overspannenheid en burn-out als reden voor verzuim genoemd door 7 procent van de vrouwen. 

Vrouwen vervullen vaak veel verschillende rollen en taken: taken binnen het gezin, zorg voor kinderen, werk en mantelzorgtaken voor bijvoorbeeld ouders. Als de eisen rondom die taken toenemen, kan dit leiden tot een gevoel van tijdsdruk en onvervulde verplichtingen en uiteindelijk stress. Stress kan tot gezondheidsklachten leiden, zeker als mensen hier langere tijd mee te maken hebben. Denk aan depressie en angst, hartproblemen, migraine aanvallen, obesitas, zwangerschap- en menstruatieproblemen. Werkgevers kunnen medewerkers ondersteunen door samen een goede balans tussen werk en privé vast te stellen en haalbare doelen te bepalen. 

Hartgezondheid 

Hart- en vaatziekten wordt veelal gezien als een ‘mannenziekte’. Maar hoewel hart- en vaatziekten wel vaker voorkomen bij mannen dan bij vrouwen, vormen hart- en vaatziekten bij vrouwen een grotere doodsoorzaak. De reden hiervoor ligt onder andere in medisch onderzoek: lange tijd werd dit vooral op mannen zijn uitgevoerd. Hierdoor zijn veel typische vrouwensymptomen veel minder goed bekend, bij artsen en bij vrouwen zelf. Vrouwen ervaren bij een hartaanval bijvoorbeeld niet altijd de klassieke pijn op de borst, maar onopvallende klachten zoals brandend maagzuur of extreme vermoeidheid. 

Ook hormonen spelen een belangrijke rol bij hartgezondheid. Vrouwen hebben voor de menopauze een lager risico op hart- en vaatziekten door het beschermende effect van het vrouwenhormoon oestrogeen. Maar na de menopauze verandert dit; de afname van oestrogeen verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Bovendien is de negatieve impact van stress, depressie en roken bij vrouwen sterker dan bij mannen. Daarnaast kunnen zwangerschapscomplicaties later in het leven het risico op hart- en vaatziekten vergroten.  

De werkgever kan de hartgezondheid van zijn vrouwelijke medewerkers ondersteunen door aandacht te besteden op het werk aan een gezonde leefstijl: gezonde voeding, beweging, flexibele werktijden voor stressreductie. Maar ook regelmatige gezondheidschecks door de (bedrijfs)arts en voorlichting over hartgezondheid kunnen het verschil maken.  

Inclusief gezondheidsbeleid 

Investeren in vrouwengezondheid door werkgevers is niet alleen een sociale verantwoordelijkheid, het leidt ook tot meer werkgeluk, hogere productiviteit, een sterker werkgeversimago en minder ziekteverzuim. Daarnaast behoort een inclusief gezondheidsbeleid simpelweg tot modern werkgeverschap; een cruciale factor in het werven en behouden van medewerkers.